اخلاق حرفه یی در رسانه های دین محور

بنگاههای رسانه یی گیتی اغلب مرامنامه یی دارند که در ان اصول اخلاقی حاکم بر فرایند گردآوری – تدوین و پخش خبر تبیین می شود.این مرامنامه ها گرچه کاستی هایی دارداما بهر روی در حال بهبود است.

  فضای حاکم بر مرامنامه رسانه های وابسته به نظام سلطه مبتنی بر اندیشه های لیبرال دمکراسی است. سکولاریزم در ان موج می زند. رسانه های خبری در ایران اسلامی البته بصورت کلی تابعی از ارزشهای اخلاقی حاکم بر جامعه هستند اما مصادیق ان بعضا محل مناقشه است.

هر متدینی که پیشتر قصد داشت در بازار به کسب و کار بپردازد بی تردید با مبانی دینی ان آشنا می شد.فصل مکاسب درفقه همان بایدها و نبایدها در کسب مال حلال بود.این موضوع امروز بگونه یی دیگر در بازار اسلامی حاکم است.

هزاران نفر اینک بصورت مستقیم یا غیر مستقیم در حوزه رسانه فعالند. بسیاری از اصول حاکم بر این حوزه از طریق مهندسی معکوس گرفته شده است. گامهایی در مسیر بومی سازی هم صورت گرفته اما به نظر می رسد هنوز فاصله زیادی با ارزشهای اسلامی – ملی - بومی و حتی آداب و سنت ها ایرانی دارد.

روند رو به افزایش شگردهای اطلاع رسانی نوین موجب شده بعضا شائبه افتادن در دام گناههایی همانند افترا – اتهام - غیبت و ... تقویت شود – از این رو  کنکاش در این حوزه برای اهل فن ضرورتی غیرقابل انکار است.

مدتی پیش جزوه یی غنی با نام روش اطلاع رسانی از نگاه قران و حدیث به دستم رسید ان را بسیار مفید دیدم. نظر به اینکه دانشم درحوزه تخصصی دینی اندک است صلاحیت اظهار نظر در این زمینه را ندارم .

محورهای اخلاق رسانه یی بر اساس آنچه که از قران کریم استخراج شده است نقل می کنم. طبعا یافتن مصادیق نیاز به بررسی دقیق تر دارد.

1. صداقت و امانت در دادن اطلاعات: 27/انفال، 68 و 62/اعراف، 6/حجرات
2. حق آزادی بیان و عقیده: 18/زمر، 40/قلم
3. افشای اطلاعات دروغ همراه با صبر: 77/یوسف، 10/مزمل
4. اطلاع رسانی با رعایت حریم عفت عمومی:‌ 23/یوسف
5. اطلاع رسانی با رعایت حریم خصوصی افراد: 27 و 28/نور، 58/نور
6. اطلاع رسانی با رعایت عدم تجسس: 27/نور
7. اطلاع رسانی با رعایت اصل عفو و گذشت: 61/ص، 14/تغابن، 199 و 178/بقره، 40 و 42/شوری
8. اطلاع رسانی با رعایت صبر و بردباری و شرح صدر: 45/بقره، 35/احقاف، 46/بقره، 6/انفال، 1/انشراح
9. اطلاع رسانی با پرهیز از افشای اسرار: 27/انفال، 12/حجرات
10. اطلاع رسانی با حفظ اسرار: 27/انفال، 12/حجرات
11.  آزادی افراد: 3/دهر
12. اطلاع رسانی با عدم درخواست مزد از مردم: 88/حجر، 57/فرقان
13.  اطلاع رسانی با توجه به مظاهر مادی: 88/حجر
14. اطلاع رسانی با رعایت الگوی عملی در رفتار: 21/احزاب
15. اطلاع رسانی با رعایت ارزش ها و محاسن اخلاقی و ادب: 4/قلم، 2/جن، 63/مائده، 108/انعام، 18/لقمان
16. محبت، عفو و چشم پوشی: 54/انعام، 14/تغابن، 178/بقره، 34/فصلت
17. اطلاع رسانی با رعایت رحمت، تألیف قلوب: 61/توبه، 107/انبیاء، 86/نساء
18. اطلاع رسانی با رعایت عدم گسترش و اشاعه امور ناپسند: 19/نور، 33/اعراف
19. اطلاع رسانی با رعایت سخن نیکو گفتن و پرهیز از مجادله سخیف: 125/نحل، 53/اسراء، 43 و 44/طه، 46/عنکبوت
20. اطلاع رسانی با رعایت دفع بدی‌ها و خوبی‌ها: 46/انفال، 125/نحل، 36/فصلت، 40/شوری، 96/مؤمنون
21. اطلاع رسانی با رعایت ارزش‌ها و محاسن اخلاقی و ادب انسانی: 63/مائده، 108/انعام، 148/نساء، 32/مائده
22. اطلاع رسانی با رعایت عدم تمسخر دیگران: 11 و 12/حجرات
23. اطلاع رسانی با رعایت آشکار نکردن عیوب دیگران: 11/حجرات، 33/اعراف
24.  اطلاع رسانی با نداشتن گمان بد: 11/حجرات
25. اطلاع رسانی با رعایت غیبت نکردن و بدگویی از افراد: 11 و 12/حجرات
26. اطلاع رسانی با ممنوعیت اشاعه فحشاء: 19/نور، 33/اعراف
27. اطلاع رسانی با ممنوعیت لطمه زدن به کیان جامعه: 60 و 61/احزاب
28. اطلاع رسانی با پرهیز از سخنان لغو و بیهوده: 125/نحل، 53/اسراء، 43 و 44/طه، 20/نجم، 26/یس
29. اطلاع رسانی با رعایت احترام به همه ادیان الهی و پیوند آن‌ها: 108/انعام، 11/حجرات، 92/انعام
30. اطلاع رسانی با رعایت عدم تبعیض بین افراد، رنگ‌ها، نژادها: 13/حجرات، 11/اعراف
31. اطلاع رسانی با رعایت حق‌جویی و حق‌گویی: 132/بقره،‌ 76 و 77/ابراهیم
32. اطلاع رسانی با رعایت ایجاد آرامش در فرد و جامعه: 10 و 11/ذاریات
33. اطلاع رسانی با رعایت ممنوعیت اظهار نظر و پافشاری بر اطلاعات بدون آگاهی: 71/آل عمران، 10 و 11/ذاریات
34. اطلاع رسانی با رعایت پایبندی بر پیمان‌ها: 1/مائده، 177/بقره، 58/نساء
35. اطلاع رسانی با رعایت افشای اطلاعات دروغ با صبر: 77/یوسف، 10/مزمل
36. اطلاع رسانی با پرهیز از ارائه اطلاعات گمراه کننده: 6/لقمان، 6/حجرات
37. اطلاع رسانی با رعایت عدم هتک حرمت افراد: 46/انعام
38.  اطلاع رسانی با برخورد با سلام: 63/فرقان
39.  اطلاع رسانی با رعایت عدم غلو: 77/مائده
40. اطلاع رسانی با رعایت ارزش گذاری به انسان: 32/مائده، 86/نساء

41. ---

منبع: وبلاگ دکتر حسن عابدینی

بخش سینما و تلویزیون تبیان